ဘယ္စာကို ဘယ္အခါကစလို႔ ဘယ္ႏွ၀ါေမာင္သင္မတံုး

ေမာင္သာခ်ိဳ
(တစ္)
ကၽြန္ေတာ္နယ္ၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ၿမိဳ႕၌ ေနထိုင္ခဲ့စဥ္ တစ္ေန႔ေစ်းထဲသို႔ ျဖတ္အေလွ်ာက္ ေစ်းတန္းတစ္ေနရာ၌ အိမ္ေထာင္သက္တစ္ႏွစ္၀န္းက်င္ေက်ာ္

ေက်ာ္ သက္တမ္းေလာက္ရွိသည့္ ဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ေယာက္ႏွင့္ ဆံုပါသည္။ ဇနီးသည္ က ေမြးခါနီးဖြားခါနီး ကိုယ္၀န္အရင့္အမာႀကီးႏွင့္ ျဖစ္ပါသည္။ စီးပြားေရးကလည္း အသင့္အတင့္အဆင္ေျပ ပညာကေလးကလည္း အထိုက္အေလ်ာက္တတ္ထားသည့္ ဇနီးေမာင္ႏွံျဖစ္ရာ ေတာ္ ေတာ့ကို က်က္သေရရွိသည့္ အစပ္အဟပ္ကေလးဟုပဲ ဆုိၾကပါစုိ႔။

ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ သူတို႔ လူသြားလူလာမ်ားသည့္ ေစ်းလမ္းေၾကာင္းႏွင့္ နည္းနည္းကေလး လြဲသြားေအာင္ ေဘးနားသို႔ ကပ္ႏုိင္သမွ် ကပ္လ်က္ စကားစျမည္ ေျပာၾကစဥ္ ပညာေရးကိစၥ ပါလာပါသည္။ မူႀကိဳေက်ာင္းေကာင္းေကာင္းတဲ့။ ရန္ကုန္မွာ ရွိလွ်င္လည္း ရန္ကုန္ ကို ၫႊန္ေပးပါတဲ့။ ရန္ကုန္တြင္ တုိက္ခန္းလည္းရွိ၊ ေဆြရင္းမ်ိဳး လည္းရွိမို႔ အဆင္ေျပပါေလသတဲ့။

ကၽြန္ေတာ္က ေက်ာင္းထား မည့္ ကေလးကို ေမးရပါသည္။ အေျဖကို ၾကားေတာ့ ရယ္သာ ရယ္လိုက္ၾကရေသာ္လည္း စိတ္ မသက္မသာႀကီး။ ဇနီးေမာင္ႏွံ ႏွစ္ေယာက္စလံုးက သူတို႔၏ ေမြး လုလု ဖြားလုလု ကိုယ္၀န္အရင့္ အမာႀကီးဆီသို႔ လက္ညႇိဳးထိုးျပ ကာ ကၽြန္ေတာ့ရယ္သံ၏ေနာက္ တြင္ ရွက္ကိုးရွက္ကန္း လုိက္ရယ္ ေနၾကျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သူတို႔၏ မ်က္ႏွာမ်ားက မေမြးေသး သည့္ သူတို႔ရင္ေသြး၏ မူႀကိဳထား ေရး ကိစၥကို တကယ့္ကို စဥ္းစား ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ေနပါ သည္။ ကၽြန္ေတာ္က “ေသာ” တတ္သည့္ ဓေလ့ရွိသူျဖစ္ရာ အ ျပစ္အနာအဆာကင္းစြာျဖင့္ အခု မေမြးခင္ကတည္းက ဆရာမကို ဗိုက္ထဲသြင္းၿပီး စာ\စသင္ေနရင္ ကေလးပညာတတ္တာေပါ့ဟု ဆုိေတာ့ သူတို႔ ထပ္ဆင့္ရယ္ၾကျပန္ပါ
သည္။ ဆရာဦးေအာင္သင္း ေျပာ သလို “ရယ္စရာေနာက္မွာ ေမာစရာပါတယ္ကြ” ဟူသည့္ စကားအတုိင္း ရယ္ၿပီးေတာ့လည္း ေမာစ ရာႀကီးပါ။

(ႏွစ္)
မိခင္မ်ား ဖခင္မ်ားက အလုပ္လုပ္ၾကရလုိ႔၊ သို႔မဟုတ္ မိ တစ္ျခမ္းပဲ့ ဖတစ္ျခမ္းပဲ့ ကေလးေတြ ျဖစ္သြားရွာၾကလုိ႔၊ သို႔မဟုတ္ မိခင္ေရာ ဖခင္ပါ မရွိၾကေတာ့လို႔ ကေလးကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ရန္ အ လို႔ငွာ မူႀကိဳေက်ာင္းကေလးမ်ား ဆီသို႔ ေပးပို႔ အပ္ႏွံၾကျခင္းကို ကၽြန္ ေတာ္ အဆိုးမဆိုပါ။ သို႔ေသာ္ စ တန္႔    (stunt)   သေဘာမ်ား၊ သူမ်ား ကေလးေရွ႕မွာ ကိုယ့္ကေလးက ေရာက္ေနေစလိုသည့္ အငမ္းမရ ေနရာဦးလိုစိတ္မ်ားျဖင့္ ကေလး ကို ဇြတ္ဖိအားေပးၿပီး စာသင္ခုိင္း ေနၾကေသာ ေခတ္ႀကီးကိုကား ကၽြန္ေတာ္ အံ့ၾသမိပါသည္။ ကစားခ်ိန္ကစား၊ နားခ်ိန္နား ဆိုတာ အမ်ားစုမွာ မရွိၾကေတာ့။ ကစားလည္း မကစားနဲ႔။ နားလည္းမ နားနဲ႔။ သင္ၿပီးရင္းသင္ က်က္ၿပီး ရင္းက်က္ ကာလႀကီး။

School   ေရွ႕၌ pre တပ္ၿပီး   school   မတိုင္မီ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္၊ သံုးႏွစ္၊ ေလးႏွစ္ စသည္ျဖင့္ လံု႔လ၀ီရိယ ထုတ္ႏုိင္လွ်င္ ထုတ္ႏုိင္ သေလာက္ႀကိဳတင္ကာ pre ႏုိင္မွ ဟုတ္သလိုလို ျဖစ္လာၾကေလရာစဥ္းစားသံုးသပ္ဖုိ႔ေတာ့ ေကာင္းၿပီးဟု ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါသည္။

ေက်ာင္းမေနခင္ကလည္း pre ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ အမ်ိဳး မ်ိဳး အေထြေထြ အသင္ၾကားခံၾက ရ။ ေက်ာင္းတက္ေတာ့ မနက္
က်ဴရွင္၊ ညက်ဴရွင္။ လြတ္ေနသည့္အခ်ိန္မ်ားတြင္မူ လမ္းၫႊန္မည့္ သူ  Guide   ႏွင့္။ ေႏြရာသီေက်ာင္း ပိတ္ေသာ္ ေနာက္အတန္းအတြက္ ႀကိဳတင္သင္ယူ။ ကမၻာကိုသာမက စၾက၀ဠာကိုပါ လႊမ္းသြားေအာင္ သင္ၾကားေနၾကသည့္ ပံုစံမ်ိဳး။

(သံုး)
ေနခ်င္စရာအေကာင္းဆံုး၊ ေအးခ်မ္းတည္ၿငိမ္မႈအရွိဆံုး၊ ဉာဏ္ပညာအႂကြယ္ဆံုး၊ ႂကြယ္ပိုး ႂကြယ္၀အရွိဆံုး ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ား ထဲတြင္ ပါ၀င္သည့္ ဒိန္းမတ္၊ ဖင္လန္ စေသာ ႏုိင္ငံမ်ားက မူလ တန္းပညာေရးကို အသက္ ၆ ႏွစ္တြင္မွ စသည္ဟု ဆိုပါသည္။

ကေလးကို မူႀကိဳစာသင္ေပး သင့္သည္ဟူသည့္ အယူအဆကို ဂ်ပန္က ၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ အေမရိ ကန္က ၂၂ ရာခိုင္ႏႈႈန္း၊ တ႐ုတ္ က ၂၃ ရာခုိင္ႏႈန္းသာ လက္ခံ သည္ဟုလည္း ကၽြန္ေတာ္ အမွတ္အသားရွိပါ၏။ ကေလးကို ဇြတ္အတင္းအဓမၼစာက်က္ခုိင္းရန္ကိုမူ ဂ်ပန္က ၀ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ အေမ ရိကန္က ၁ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ တ႐ုတ္ က ၃၅ ရာခုိင္ႏႈန္းသာ လက္ခံပါ သည္။

ေတာင္ကိုရီးယားႏုိင္ငံသည္ကား ပုဂၢလိက စာသင္၀ိုင္းတို႔ အလြန္ေခတ္စားေသာ ႏုိင္ငံျဖစ္ပါသည္။ ေက်ာင္းခ်ိန္ျပင္ပ၌လည္း ၀ိုင္းမ်ားျဖင့္ စာသင္ေပးၾကရာ အခ်ိဳ႕ ညသန္းေခါင္ယံ ကာလအထိ သင္ယူၾကရသည္ဟုဆုိပါသည္။ ထူးသည္ထက္ထူး ခၽြန္သည္ထက္
ခၽြန္ရမည္ဟူေသာ  ဖိအားကေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ား အ ေပၚသို႔ က်ေရာက္လာခဲ့ရာ ထို ဖိအားေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ကေလး ၂၀၀ ၀န္းက်င္ ကုိယ့္ကိုယ္ကုိယ္သတ္ေသ  (suicide)  ၾကေၾကာင္း ရဲစခန္းက သတင္းထုတ္ျပန္လိုက္ ေလရာ ေတာင္ကိုရီးယားသမၼတ လီေျမာင္ဘတ္ တုန္လႈပ္သြားပံုရ ပါသည္။ မူလတန္း၀ိုင္းမ်ား ည ၉ နာရီ မေက်ာ္ရန္၊ အလယ္တန္း အထက္တန္း၀ိုင္းမ်ား ည ၁၀ နာ ရီ မေက်ာ္ရန္ကိုပင္ သမၼတအမိန္႔ ထုတ္ျပန္ရပါေၾကာင္း ဖတ္ရေသာအခါ ကၽြန္ေတာ္ အံ့ၾသသြားပါ သည္။ ပညာရွာတဲ့ လမ္းမႀကီး ဟာ ၾကမ္းတမ္းလွေခ်ကလား။

အာရွဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ADB) ႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္တကၠသိုလ္ပညာေရး  သုေတသနစင္တာ   (comparative Education Research centre)      တို႔ ပူးေပါင္းသု ေတသနလုပ္သည့္ အစီရင္ခံစာထဲ၌ Shadow Education   ေခၚ အခ်ိန္ပို ပညာေရးအတြက္ ေဟာင္ေကာင္တြင္ တစ္ႏွစ္ေဒၚလာ ၂၅၅ သန္း (၂၀၁၁)၊ ဂ်ပန္တြင္ တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလ်ံ (၂၀၁၀)၊ စင္ကာပူတြင္ တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ သန္း ၆၀၀ ခန္႔ (၂၀၀၈) သံုးသည္ဟုဆိုရာ ေၾကာက္မခန္း လိလိပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ေတာင္ကိုရီးယားတြင္ ဆယ္ေယာက္မွာ ကိုးေယာက္က က်ဴရွင္တက္သတဲ့။ အိႏိယအေနာက္ ဘင္ေဂါတြင္ ဆယ္ေယာက္မွာ ေျခာက္ေယာက္ က က်ဴရွင္တက္သတဲ့။ အဇာဘုိင္ဂ်န္ႏွင့္ တူရကီတြင္မူကား ကေလးတို႔ ေက်ာင္းမတက္ဘဲ တစ္ေန႔လံုး အိိပ္ေနၾကတာ ညက်မွ က်ဴရွင္တက္ၾကေလသတဲ့။

သည္လို ကေမာက္ကမ ျဖစ္ခန္းမ်ားက လူငယ္မ်ားႏွင့္ မိသားစု အေပၚသို႔ လႊမ္းမိုးကာ လူမႈေရး မညီမွ်မႈေတြ ျဖစ္႐ံုမွ်မက ပညာေရးစနစ္ကိုပါ အားေလ်ာ့ေစသည္ဟု ဆုိပါသည္။

(ေလး)
ကေလးဆိုတာ ၿငိမ္ေနမွ တိတ္ေနမွ လိမၼာတာဟူေသာ အယူအဆျဖင့္ အိပ္ခုိင္းထားေသာ  pre-school မ်ား၊ ကေလးပါးစပ္ႏွင့္ မတန္သည့္ စာႀကီးေပႀကီးမ်ားကို အလြတ္ရြတ္ဆိုခုိင္းထားသည့္   pre-school   မ်ားရွိသကဲ့ သို႔ ကေလးတုိ႔ကို လြတ္လပ္ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေဆာ့ကစားခုိင္းထားၿပီး အေျခခံ စာကေလးတစ္လံုးစ ႏွစ္ လံုးစသင္ေပး၊ လက္ကေလး ေျခ ကေလးေတြ သန္စြမ္းခုိင္မာလာ ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးသည့္   pre- school   မ်ားလည္း ရွိပါသည္။

မေမြးခင္က ေက်ာင္းစထားဖို႔ ျပင္ေနေသာ မိဘမ်ားရွိသကဲ့သို႔ ကေလးကို ပိုမိုႀကံ႕ခုိင္ကာ ရႊင္လန္းေစဖို႔ဟုဆိုကာ အျခားအျခား ေသာ ကေလးမ်ား ၅ ႏွစ္အရြယ္ ေက်ာင္းစထားခ်ိန္၌ မထားေသး ဘဲ ၆ ႏွစ္က်မွ စထားသျဖင့္ ပို၍ခၽြန္မြန္ေနေသာ ရင္ေသြးကို ၾကည့္
ကာ သေဘာက်ေနသည့္ မိဘ ေတြကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕ဖူး ပါသည္။

လူတုိင္းလူတုိင္း၏ ရင္ထဲရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက အသက္ ၇ ႏွစ္ေက်ာ္ ၈ ႏွစ္ အရြယ္တြင္မွ ေက်ာင္းစထား၍ ရပါသည္။ အယ္လ္ဘတ္အိုင္စတုိင္းတို႔၊ ေသာမတ္အယ္ဒီဆင္တုိ႔က အတန္းထဲတြင္ အမွတ္ေတြ အမ်ားႀကီးရေသာ ကေလးမ်ား မဟုတ္ခဲ့ၾကပါ။
သင္ေရာ သင့္ကေလးကို ဘယ္အခါက စ\လုိ႔ စာသင္မွာပါ လိမ့္။ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား စာ သင္မွာပါလိမ့္။ ကၽြန္ေတာ္သိခ်င္ စမ္းပါဘိ။           ။